Trong một phát biểu mới đây trước Đại hội đồng Liên hợp quốc, Báo cáo viên đặc biệt về quyền được hưởng lương thực Michael Fakhri đã kêu gọi triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình để hộ tống thường xuyên các đoàn xe cứu trợ nhân đạo đến các điểm nóng như Sudan và Dải Gaza. Điều này nhằm bảo đảm an toàn cho nhân viên cứu trợ và duy trì chuỗi phân phối viện trợ. Lời kêu gọi trên được đưa ra chỉ 2 tuần sau vụ tấn công đoàn xe viện trợ của Liên hợp quốc tại Sudan khiến 5 nhân viên thiệt mạng.

Với tinh thần quả cảm, không nề hà khó khăn, nguy hiểm, những nhân viên cứu trợ nhân đạo được ví như “sứ giả hòa bình” luôn nỗ lực thực hiện sứ mệnh cao cả là hỗ trợ khẩn cấp cho người dân đang trong tình huống khủng hoảng. Tuy nhiên, tình trạng xung đột, bạo lực gia tăng ngày càng khiến những người làm công tác nhân đạo đứng trước rủi ro về tính mạng. Thống kê từ Cơ sở dữ liệu an ninh nhân viên cứu trợ (AWSD) cho thấy, năm 2023, khoảng 280 nhân viên cứu trợ đã thiệt mạng tại 33 quốc gia. Hồi cuối năm 2024, hơn 100 quốc gia thành viên của Liên hợp quốc đã ra tuyên bố kêu gọi bảo vệ các nhân viên cứu trợ nhân đạo; khẳng định rằng công việc và sự cống hiến của đội ngũ nhân viên cứu trợ “là cần thiết để làm vơi đi nỗi thống khổ cho hàng triệu người trên thế giới”.

Cùng với đó, hoạt động cứu trợ nhân đạo toàn cầu còn đứng trước cuộc khủng hoảng trầm trọng về kinh phí. Theo Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của Liên hợp quốc (OCHA), Liên hợp quốc đang kêu gọi 29 tỷ USD viện trợ nhân đạo cho năm 2025, thấp hơn nhiều so với con số 44 tỷ USD từng được đưa ra hồi tháng 12/2024. Từ đầu năm 2025 đến nay, Liên hợp quốc mới chỉ nhận được 5,6 tỷ USD tiền viện trợ. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là các nước tài trợ truyền thống, nhất là Mỹ, cắt giảm hỗ trợ tài chính.

Sự thiếu hụt nguồn lực đẩy các tổ chức nhân đạo đến những quyết định đầy khó khăn, trong đó có cắt giảm nhân sự và tập trung nguồn tài chính hạn hẹp vào những vấn đề khẩn cấp nhất. Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) cho biết, họ đã buộc phải cắt giảm khoảng 3.500 vị trí nhân sự giúp giảm chi phí nhân sự khoảng 30%. Vì thiếu hụt tài chính, các tổ chức nhân đạo còn cắt giảm quy mô chương trình viện trợ toàn cầu. Thay vì hỗ trợ 180 triệu người trong năm 2025 như mục tiêu ban đầu, Liên hợp quốc hiện chỉ có thể tiếp cận 114 triệu người dễ bị tổn thương. Liên hợp quốc sẽ ưu tiên hỗ trợ các khu vực được đánh giá ở cấp độ 4 hoặc 5 về mức độ nghiêm trọng của khủng hoảng, tức là các khu vực đang đối mặt điều kiện nhân đạo “cực đoan hoặc thảm khốc”. Các tổ chức nhân đạo không thuộc Liên hợp quốc cũng không huy động đủ nguồn lực tài chính. Hội đồng Tị nạn Na Uy (NRC), một trong những cơ quan viện trợ lớn nhất thế giới, hồi tháng 2/2025 đã buộc phải đình chỉ hoạt động nhân đạo tại gần 20 quốc gia và sa thải một số lượng nhân viên cứu trợ ở các địa bàn, trong đó có ở Afghanistan.

Trước cuộc khủng hoảng kép trong công tác nhân đạo, một cuộc cải tổ sâu rộng được xem là yêu cầu tất yếu đối với Liên hợp quốc nhằm góp phần tiết kiệm chi phí hoạt động. Tinh giản bộ máy, tránh sự trùng lặp về nhiệm vụ; ưu tiên di dời các bộ phận, văn phòng tới những khu vực có chi phí sinh hoạt thấp hơn… là các biện pháp được đưa ra. Rõ ràng, khi thiếu đi sự giúp đỡ, đồng hành của lực lượng cứu trợ thì nỗ lực giải quyết các cuộc khủng hoảng, xung đột sẽ càng thêm khó khăn, trong khi nhu cầu ở nhiều nơi vẫn cấp bách.

Theo: nhandan.vn